Қырымдағы жағдайда Ресейдің кінәсі шамалы

Қырым­ның Ресей­ге өтіп кетуіне бірін­ші кезек­те укра­ин­ды­қтар­дың өздері кінәлі, деп есеп­тей­ді Арқа­лық қала­сы­ның әкі­мі болған Берік Әбдіға­лиұ­лы. Ұлт­шыл ретін­де өзін таны­тып жүр­ген сая­сат­кер бүгін­гі жағ­дай­да Қаза­қстан­ның ұлт­тық сая­са­ты өзге­ру керек дей­ді «Дат» жоба­сы­на бер­ген сұхбатында. 

Арқа­лық қала­сы­ның әкі­мі болған бел­гілі сая­сат­кер Берік Әбдіға­лиұ­лы атқа­ру­шы билік­те­гі қыз­меті­нен кет­кен сәт­те оның «ұшы­нуы­на» ұлт­тық бағыт­тағы көзқа­ра­сы себеп бол­ды деген сөз шыққан-ды. Кей­ін­нен оны «кетірудің» аста­рын­да ұлт пат­ри­от­та­ры­на «жаңа көсем жасау» сая­са­ты жатыр деген пікір айтыл­ды. Ал биы­лғы жыл­дың басы­нан бері Берік мыр­за үкі­мет құра­мын­дағы бір лау­а­зым­ды қыз­мет­ке ора­ла­ды деген жора­мал айтылуда.

Әлбет­те, Берік Әбдіға­лиұ­лы сияқты қаза­ққа қарай­лас қыз­мет етіп жүр­ген аза­мат­тың қарым-қада­мы­на жұрт­шы­лық тара­пы­нан қызы­ғу­шы­лық тууы заң­ды­лық бол­са керек. Оның үстіне, ара­да біраз уақыт өтсе де, таны­мал сая­сат­кер күн­гі бүгін­ге дей­ін жұмыс­сыз жүр. Укра­и­на­дағы жағ­дай­дан кей­ін ұлт мәсе­лесіне алаң­да­у­шы­лық таны­тқан газет оқыр­ман­да­ры­ның өтіні­ші бой­ын­ша, біз Берік мыр­за­ны әңгі­ме­ге тар­тып, біраз мәсе­ле төңіре­гін­де тіл­дескен едік.

- Берік мыр­за, Арқа­лық қала­сы­ның әкі­мі қыз­меті­нен кет­кен (әлде — кетір­ген) соң, сіздің қыз­мет-қада­мы­ңы­зда біраз үзіліс болып қалған сияқты. Содан да болар, ұлт кадр­ла­ры­на жаны ашы­ған оқыр­ман­дар Берік қазір қай­да жүр деп сұрайды?

- «Твор­че­ство­лық» дема­лы­ста­мын… Еңбек жолым­ды ғылым­нан бастаған соң, сол салаға ара-тұра сағы­на-сағы­на ора­лып тұрам. Бұл жолы да соның сәті түсті. Әкім­шілік жұмыста жүріп, қат­ты шар­шаған кез­дері бәрін тастап, ғылы­ми жоба­ларға кетуді арман­да­у­шы едім. Сол арман­да­рым орын­далған сияқты… Кезін­де, 2009 жыл­дың соңын­да газет бет­терін­де «сая­сат­тан шар­ша­дым» деп жари­я­лап, ауы­лға кет­кен едім. Сол сая­сат­ты әзір­ге сағы­на қой­ған жоқпын…

- Соңғы алты-жеті жыл­дың берісін­де Ұлы­тау ауда­ны­ның, Жезқазған мен Арқа­лық қала­ла­ры­ның әкі­мі, Қараған­ды облы­сы әкі­мінің орын­ба­са­ры, ҚР пре­мьер-мини­стрінің кеңес­шісі қыз­мет­терін едел-жедел атқа­рып өткен екен­сіз. Сон­да біз бұл билік ұлт мәсе­лесін көтер­ген ұлт кадр­ла­ры­на көңіл бөле бастаған шығар деп ойлаған едік…

- Сұрай­ын деген ойы­ңы­зды түсін­дім. Жал­пы менің айта­рым — билік­те қыз­мет қылып жүр­ген ұлт жана­шыр­ла­ры, пат­ри­от­тар аз емес. Тек олар­дың көп­шілі­гі біз секіл­ді тура жыр­лай бер­мей­ді… Бәрі де қол­дан кел­генін жасап жүр. Қиы­ны — ұлт мәсе­лесі сая­сатқа тіреліп тұр. Ал сая­сат­пен айна­лы­су — бүгін­гі жүй­е­де әркім­нің қолы­нан келе бермейді…

- Деген­мен, сіз лау­а­зым­ды қыз­мет­тер­де жүре тұра, ұлт мәсе­лесін баты­ра айтқа­ны­ңы­зды бас­пасөз­ден біле­міз. Ара-тұра осы тақы­рып­та біздің газет­ке де сұх­бат бер­геніңіз бар. Шама­сы, осы төңірек­те­гі батыл­ды­ғы­ңыз әлдекім­дер­ге жақ­пай қалған сияқты ғой?..

- Ол сая­си ойын­дар ғой… Мен ешқан­дай да жаңа­лық ашқан жоқ­пын. Айт­сам, елдің көкей­ін­де жүр­ген мәсе­ле­лер­ді көтер­дім. Маман ретін­де өз ойым­ды біл­дір­дім. Ол тура­лы маған ешкім «айт­па!», «неге айт­тың?» деген емес. Бүгін бол­ма­са да, бола­шақта сая­сат­та жүр­ген аза­мат­тар­дың бәрі де өз ойла­рын ашық айтуға дай­ын болуы керек. Кім­нің кім екені, көзқа­ра­сы қан­дай, өзін­дік пози­ци­я­сы бар ма екен деген сау­ал­дар аны­қта­у­шы фак­тор бола­ды. Бұл либе­рал­дық жүй­енің, сая­си бәсе­ке­ле­стік­тің талабы.

- «Ұлт мәсе­лесі» деген әңгі­ме Укра­и­на­дағы жағ­дай­дан кей­ін ушы­ға түс­кенін сая­сат­кер ретін­де сіз елден ерек сезетін шығар­сыз… Енді­гі жер­де елде­гі мем­ле­кет­тік сая­сатқа да әлдебір өзгер­ту­лер енгі­зу керек деп ойла­май­сыз ба?

- Тұта­стық қажет, елі­міз­ге шынайы жана­шар­лық қажет. Біз әлі де Укра­и­на­дағы жағ­дай не болып жатқа­нын түсін­бе­ген секіл­ді­міз. Қыл үстін­де бол­ма­сақ та, үлкен сын алдын­да тұр­мыз. Тәу­ел­сіздік ұдайы жүретін күрес екенін ұмыт­тық. Ресей­ден бәрін де күту­ге бола­ты­нын ел аза­мат­та­ры енді түсін­ген шығар деп ойлаймын.

Бір жағы­нан пай­ым­дар бол­сақ, Қырым­дағы жағ­дай­да Ресей­дің кінәсі шама­лы. Бұл укра­ин­ды­қтар­дың кешіріл­мес қателі­гі. Киев­те­гі сая­си топ­тар­дың елді ұмы­тып, заң­ды бұзып, билік­ке тала­суы­ның жемісі. Ресей­ге өз қол­да­ры­мен Қырым­ды «сый­лап» жіберді.

Укра­ин халқы­ның маң­дай­ы­на бір дұрыс бас­шы бұй­ыр­ма­ды. Бұл сол «жирен рево­лю­ци­я­лар­дан» басталған. Олай айтып оты­рған себебім — 2006 жылы Киев­тің жанын­дағы Выш­го­род қала­сы бас­шы­сы­ның кеңес­шісі қыз­метін атқарған­мын. Тимо­шен­ко мен оның қасы­на ерген­дер — попу­ли­стер мен дема­гог­тар екеніне сон­да көзім жет­ті. Жеке баста­ры­на қаты­сты мәсе­ле­лер­ді шешпе­се, қала­лық Радаға жұмыс істет­пей, айқай-шуға айнал­ды­ра­тын. Олар­дың қасын­да Яну­ко­вич билік­ке кел­ген кез­де іскер сияқты болып көрі­нетін. Ол да оңбаған бас­шы болып шықты.

- Сіздің ойы­ңыз да «орыс­шыл» болып кет­кен жоқ па?..

- Жоқ, мәсе­ле «орыс­шыл­ды­қта» емес. Ресей­дің импе­ри­я­лық пиғы­лы бар екенін бәрі де біледі, талай айтып та жүр­дік. Оларға тек сыл­тау керек еді. Гру­зи­ядағы жағ­дай да осы­лай өрбі­ген еді. Импе­ри­я­лық жоба — бұл Ресей мем­ле­кетінің табиға­ты, өмір сүру заңы. Оры­стың билі­гін­де кім бол­са да, Путин емес, тіп­ті Нем­цов неме­се Явлин­ский кел­се де, олар Ресей­дің импе­ри­я­лық сая­са­тын жүр­гі­зеді. Ресей бүгін­гі күні бел­гі­лен­ген халы­қа­ра­лық қауіп­сіздік құқы­ғы неме­се АҚШ, Еуро­па елдерінің бер­ген кепіл­ді­гі емес, бәрін де күш шешетінін көр­сетіп отыр. Қаза­қтың «Оры­стан досың бол­са, белің­де бал­таң бол­сын» деген сөзі дәл осы жер­де дәлел­деніп отыр.

Бүгін біз Укра­и­на­ның мем­ле­кет­тік дағ­да­ры­сқа ұшы­раға­ны­на, мем­ле­кетінің ыды­раға­ны­на куә болып отыр­мыз. Қырым­нан айы­рыл­ды. Оңтүстік-шығыс аймақта­рын­да да бақы­ла­уды жоғал­туы мүм­кін. Осы­ған жол бер­ген Яну­ко­вич­ке де, «Май­данға» да, соны қол­дап кет­кен сая­сат­кер­лер­ге де еш кешірім жоқ. Демо­кра­ти­я­ның жоқты­ғы­на, адам құқы­ның бұзы­лға­ны­на, тіп­ті жемқор­лық пен аш-жалаңаш жүр­геніне шыда­уға бола­ды. Ал жер­ден айы­ры­лғанға, ұлт­тық намыстың қор­ланға­ны­на төзу­ге және оны кешіру­ге бол­май­ды. Бұл укра­ин сая­сат­кер­лерінің кешіріл­мей­тін қыл­мысы. Баста­ры­на түс­кен бақты жоғал­тып алды десе де бола­ды. Бүгін­гі күні аза­мат­тық қақты­ғыс — ұлта­ра­лық қақты­ғы­сқа айна­лып бара­ды. Бұл ертең­гі күні гума­ни­тар­лық ката­стро­фаға әке­леді, бүкіл Укра­и­на бой­ын­ша босқын­дар ағы­лып, ағай­ын­ды укра­ин­дар мен оры­стар қанға бөгеді. «Ойын­нан от шықты» деген осы. Бұл — үлкен тра­ге­дия. Мәсе­ленің маңы­здысы — осы.

Осы­ған бай­ла­ны­сты мені бола­шақтағы елі­міздің жаңа пре­зи­ден­тін сай­лау науқа­ны алаң­да­та­ды. Қырғыз­стан­да, Укра­и­на­да болған жайт­тар халы­қты да толған­ды­ра­ды, соған қарап, «күні­міз, елі­міз не бола­ды?» деген уай­ы­мға құлақ түру керек. Біз­де әртүр­лі сая­си-оли­гар­хи­я­лық клан­дар­дың қалып­тасқа­ны рас. Ал енді билік үшін заң­сыз күрес бастал­са, әр клан көр­пе­ні өзіне қарай тар­туға ұмты­ла­ды, оған халы­қты ара­ла­сты­ра­ды, оның нәти­же­сі сана­лы қадам­нан тыс мәсе­ле­ге әкеліп соғуы әбден мүм­кін. Ол топ­тар әртүр­лі әде­мі демо­кра­ти­я­лық, ұлт­тық ұран­дар­ды көтеріп, ақша­ны төк­се, соған елік­кен жұрт­ты көше­ге шыға­рып, олар­ды өз мақ­са­тын­да пай­да­ла­на бастай­ды. Сонан соң сай­ла­уда «жеңіс­ке жет­кен» олар билік­ке өздері оты­рып алып, ойы­на кел­генін істей­ді. Шын­ды­ғын­да Укра­и­на­да сон­дай болып жатыр ғой. Халы­қты ойлап жатқан ешкім жоқ. Сол алаң­да­та­ды. Бізді де сон­дай қиын­шы­лық күтіп тұруы ықти­мал… Халы­ққа сүй­кі­мі бар тұлға­ның билік­ке келуін қам­та­ма­сыз ететін шара керек. Бар­лық мәсе­ле ашық әрі әділет­ті болуы керек. Әйт­пе­се билік­ке деген заң­сыз талас елді­гі­мізді бұзып, Укра­и­на секіл­ді басқа­ларға жем бола­мыз. Құдай содан сақтасын!

- Қаза­қстан­ның сол­түстік облы­ста­рын қаза­қи­лан­ды­ру сая­са­тын ел пре­зи­ден­ті де жақ­сы біліп отыр­са керек. Бұл — аза­мат­тар­дың әртүр­лі сая­си көзқа­ра­сы­на қара­май, Қазақ елінің бола­шағы­на қаты­сты жаса­ла­тын қам деп түсі­не­міз. Осы әредік­те сіз қан­дай ой қосар едіңіз?

- Әлбет­те, бұл мәсе­ле сая­си көзқа­рас­тарға бай­ла­ныс­сыз алаң­да­у­шы­лы­қтың ныса­ны болуы тиіс. Дәл осы жер­де ел аста­на­сы­ның Алма­ты­дан не себеп­ті көшірілгенін,ол қан­дай қажет­тілік­тен туға­нын бай­қа­уға бола­ды ғой. Ұлт­тық мигра­ци­я­лық толқын­дар оңтүстік­тен сол­түстік­ке ағы­лып, ауыл­дан қалаға көшуі­мен жалға­сты. Өкіні­штісі — Пет­ро­пав­ловск, Пав­ло­дар, Усть-Каме­но­горск қала­ла­ры­ның атта­рын уақы­тын­да ауы­сты­ра алма­дық. Енді біз­де «орыс фак­то­ры­ның» ықпа­лы­ның күше­юіне бай­ла­ны­сты жақын ара­да бұлар­ды ауы­сты­ру­мыз екіта­лай екенін, өкініш­ке орай, мой­ын­да­уы­мыз керек. Ол енді бола­шақтың еншісін­де болмақ.

Осы­ған бай­ла­ны­сты ресей­лік ақпа­рат­тың біз­ге ден­деп, еркін­сіп енуі­нен күдік­те­нем. Орыс ақпа­рат­тық құрал­да­ры­ның, мәде­ни­ет туын­ды­ла­ры­ның (кино, эст­ра­да) қаза­қстан­ды­қтарға ықпа­лы зор. Біз­ге олар­мен бәсе­ке­ле­су қиын. Сон­ды­қтан осын­дай экс­пан­си­ядан қорға­нуы­мыз қажет. Деген­мен де, Ресей тара­пы­нан бізді арнайы оры­стан­ды­ру бағ­дар­ла­ма­сы бар деп ойла­май­мын. Керісін­ше, өзі­міздің отар­сызда­ну әре­кеті­міз бен ұлт­ты дамы­ту бағ­дар­ла­ма­сы­ның жоқты­ғы­нан өзі­міз­ден-өзі­міз оры­ста­ну қау­пі­міз басым.

- Ақпа­рат құрал­да­рын­да көтеріліп жүр­ген Ұйғыр ауда­ны­ның атын өзгер­ту мәсе­лесі бой­ын­ша не ойлайсыз?

- Бұны біздің ел үшін сон­ша­лы­қты күр­делі мәсе­ле деп есеп­те­мей­мін. Бірін­ші­ден, ұйғыр — бауыр­лас халық. Екін­ші­ден, қазақ пен ұйғыр­ды қақты­ғы­сқа итер­ме­лей­тін сыр­тқы күш­тер, соның ішін­де шығы­стағы көр­ші­міз мүд­делі болуы мүм­кін. Жал­пы ұйғыр­лар біздің ұлт­тық құн­ды­лы­ғы­мы­зды құр­мет­тей­тін түр­кілер­дің бірі, қазақ еліне дұшпан бола­тын­дай фак­торға айна­лу қатері қау­е­сет пен көріп­кел­дік­ке емес, арнайы зерт­теу арқы­лы қолға алы­нуы керек. Соған негіз­деп қана шара қол­да­нуға болар. Егер де Ұйғыр ауда­ны­ның ата­уы біз­де­гі ұйғыр­лар­дың сезі­міне сон­ша жара сала­тын­дай, қаза­қтан көңіл­дері қала­тын­дай бол­са, мен оны қол­да­май­мын. Ал ұйғыр­лар Қазақ елінің уни­тар­лы екенін ескеріп, әлдебір өзге сепа­ра­ти­стік пиғы­лға қар­сы үлгі бол­сын деп, өздері келісіім беріп жат­са, қол­да­уға болар.

Басты­сы, олар оты­рған жері — қазақ жері екенін мой­ын­дай­ды, елі­міздің көр­ке­юі мен ныға­юы­на өз үле­стерін қосып жатыр. Іші­міз­де­гі шағын ғана ұйғы­рға қыр көр­сетіп, аудан ата­уын өзгер­тіп, өзі­міздің мықты­лы­ғы­мы­зды солай дәлел­де­у­ге өз басым қарсымын.

Бізді қытай­лық қатер­ден сақтап, ала­көздік­ке бөгеу болып оты­рған сол ұйғыр­лар екенін еске­руі­міз керек. Олар онсыз да қаға­жу көріп оты­рған халық. Әзір­ге шығы­стүр­кістан­дық ұйғыр­лар буфер ретін­де рөл атқа­рып тұрған­да, өзі­міз­ге тағы бір бас ауруы мен абы­рой­ы­мы­зға дақ сала­тын іске ұмты­лу — орын­сыз. Сон­ды­қтан Қытай­дағы ұйғыр­ларға да, біз­де­гі ұйғыр­ларға да шама­мыз кел­ген­ше руха­ни-мәде­ни жағы­нан жәр­дем етуі­міз керек.

- Укра­и­на­дан кей­ін Еура­зи­я­лық одақ мәсе­лесі өзек­ті деп ойлай­сыз ба?

- Өз басым, бола­шақта Қаза­қстан Евро­одақтың мүше­сі болуын қалай­мын. Укра­и­на дағ­да­ры­сы­нан кей­ін, әлем­дік күш­тер Ресей­ге қысым жаса­са, Ресей өз кезе­гін­де қол­да­уды талап етіп, көр­шілес одақ­та­ста­ры­на қысым жасай­ды. Қызы­қтың бәрі әлі алда. Эко­но­ми­ка­мы­зға да кері әсерін тигі­зуі әбден мүм­кін. Бәріне де дай­ын болуы­мыз керек. Әрине, бұл жағ­дай­да Еура­зи­я­лық одаққа кірудің қажеті де жоқ. Деген­мен де, про­цесс баста­лып кет­ті, енді ол одаққа кіру­ге мәж­бүр бола­тын шығар­мыз. Біз­де үйде оты­рып алып, интер­нет арқы­лы қар­сы­лық біл­дір­ме­се, көше­ге шығып, нара­зы­лық біл­діретін ешкім­ді көріп тұрған жоқпын.

Енді­гі кезең­де Еура­зи­я­лық одақты қаза­қты қай­та бодан ету теті­гі ретін­де ғана қара­май, өз пай­да­мы­зға қол­да­ну жол­да­рын ойла­сты­ру қажет. Біздің ондай кері кетуі­міз мүм­кін бол­са, ол тек қана өзі­міздің кем­шілі­гі­міз­ден. Егер біздің ішкі қуа­ты­мыз бен рухы­мыз нығай­са, біз­ге ешқан­дай одақ та қорқы­ны­шты емес. Біздің тәу­ел­сізді­гі­міз­ге қауіп төн­діретін себеп­тер­ді Ресей­ден гөрі, мен өзі­міздің басы­мыз бірік­пей, тіл­ге, дін­ге, жүз­ге бөлініп, жемқор­лы­ққа тап­та­лып, азатты­ғы­мы­зды баға­ла­мауы­нан көре­мін. Әлем­дік үдері­сте сая­си-эко­но­ми­ка­лық одақтар­дан қоры­қ­пай­тын, сон­дай ортақ кеңістік­те өздерін судағы балы­қтай сезі­нетін мықты ұлт қана аман қала­тын бола­ды. Сон­ды­қтан енді­гі жер­де ол одақтан қорқу­мен өмір сүр­мей, қан­дай одақ бол­са да, ұлт­ты бәсе­ке­ле­стік пен күрес­ке дай­ын­дау әре­кет­тері­мен шұғыл­данған жөн.

- Әрине, гео­са­я­си жағ­дай­ға бай­ла­ны­сты біз үшін көр­ші елдер­мен ере­гес­кен сая­сат жүр­гі­зу тиім­ді емес. Деген­мен, дәл осы жағ­дай­да өзіңіз біраз уақыт­тан бері көтеріп келе жатқан «Қазақ мис­си­я­сы» бағ­дар­ла­ма­сын жан­дан­ды­ру қажет деп сана­май­сыз ба?

- Жұр­тқа мәлім бол­са керек, Жел­тоқ­сан, Кене­са­ры, Алаш тақы­рып­та­рын қозғаған­да, біз алды­мен Ресей­ге қар­сы ұлт­тық имму­ни­тет түз­гі­міз кел­ді. 2006—2008 жыл­да­ры әдейі қолға алған­да, Кене­са­ры хан май­да­нын, Алаш күресін, Жел­тоқ­сан көтерілісін, ашар­шы­лы­қта мил­ли­он­даған халқы­мы­здың қыры­лға­нын Ресей­дің бетіне басып, оны­мен тең сөй­ле­су­ге сая­си аху­ал әзір­ле­у­ге бет бұрған едік.

Ол мем­ле­кет­тік дең­гей­де бол­ма­са да, қоғам­дық дең­гей­де жүріп жатыр. Қазір сол баста­ма­ның нақты жалға­сы, нәти­же­сі бай­қа­ла­ды. Сол рух­та тәр­би­енің шетін көр­ген жаңа буын сон­дай кеса­пат­ты енді бол­дыр­мауын және Ресей­ге оңай берілетін ұрпақтың азай­ға­нын біл­діру­де. Бұл мем­ле­кет­тік инстинк­тің, ұлт­тық мінездің қалып­та­суын­дағы маңы­зды рефлекс деп ойлаймын.

Енді­гі саты­да халы­қтың Ресей­ге дұшпан­көзді­гін арт­ты­руға емес, өзі­міздің сон­дай қауіп­ке қар­сы­лы­ғы­мы­зды, имму­ни­теті­мізді әре­кет жүзін­де қалып­та­сты­руы­мыз керек. Кезін­де 90-жыл­да­ры анти­о­тар­лық «Азат», «Нева­да-Семей» қозға­лы­ста­ры секіл­ді енді «Анти­геп­тил» сияқты қозға­лы­стар­дың болуы заң­ды, ол тари­хи спи­раль­дың көрінісі. Бұл енді Ресей­ге есе жібе­ру­ге қар­сы­лық. Біз­ге жаңа сапа­лық «ұлт­тық мінез» керек.

- Әлбет­те, сіз сын­дар­лы сая­сат­кер болған­ды­қтан, елде қалып­тасқан ұлт­тық сая­сатқа қаты­сты ойы­ңы­зды ашық айтуға бар­ма­сы­ңыз аян. Бірақ сон­да да, «айтыл­маған сөздің ата­сы өледі» демек­ші, біздің бір сау­а­лы­мы­зға жау­ап беріп көріңіз­ші: Ұлт­тық сарын­дағы БАҚ билік басын­да ұлты­на жаны аши­тын, ұлт намысын ту етіп көте­ретін аза­мат­тар аз деген пікір айта­ды. Сіз осы­ған не дер едіңіз?

- Аз деп ойлай­май­мын. Бұғып жатқан ұлт­тық мінезділер бар­шы­лық, дер уақы­тын­да олар да ұлт­тық рух­ты ту етіп шыға­ты­ны­на сені­мім мол.

- Жөн-ақ екен! Ал енді қан­дай тір­лік қылып жүр­сіз? Бұны сұрап оты­рған себебі­міз — сіз сияқты ұлтқа жана­шыр аза­мат­тар­дың шетқақ­пай қалға­ны­на көзі ашық қазақ таң­да­ныс таныт­пай оты­рған жоқ…

- Көңіл-күй­ім жаман емес: тір­лік­тің бәрі лау­а­зым­ды қыз­мет­пен өлшен­бей­ді ғой. Бұл орай­дағы сұрағы­ңы­зға Герольд Бель­гер аға­мы­здан бір үзін­ді оқып берей­ін (қой­ын кітап­ша­сын қолы­на алды):

«Сво­бод­но­му духу свой­ствен­но дер­за­ние. В дер­за­нии — необуз­дан­ность талан­та, кон­цен­три­ро­ван­ная энер­гия, неукро­ти­мость духа. Дер­за­ние — это порыв, отва­га, сме­лость, риск. Дер­за­нию, одна­ко, неред­ко пред­ше­ству­ет и тер­за­ние. Чело­ве­че­ской душе, чут­кой, пыт­ли­вой, взыс­ку­ю­щей, тяж­ко мирить­ся с суро­вой, часто неспра­вед­ли­вой, туск­ло-обы­ден­ной дей­стви­тель­но­стью; душа стра­да­ет от подав­лен­но­сти и наси­лия, а пото­му сму­ща­ет­ся, муча­ет­ся, изво­дит себя — тер­за­ет­ся. Тер­за­ет­ся нрав­ствен­но. Болью. Стра­хом. Уны­ни­ем. Ску­кой. Тос­кой. Мукой неуто­лен­ной стра­сти. Неосу­ществ­лен­ной меч­той. Задав­лен­ным желанием.

Дух тер­за­ет­ся. Дух дер­за­ет. Тер­за­ние — дер­за­ние. Они созвуч­ны — эти два сло­ва в рус­ском язы­ке. Для мыс­ля­ще­го, нерав­но­душ­но­го чело­ве­ка, для «зря­че­го серд­ца», по выра­же­нию Абая, в сущ­но­сти, вся жизнь — тер­за­ние. Осо­бен­но в наших усло­ви­ях. В нашей стране. В наше вко­нец раз­ла­див­ше­е­ся, рас­пав­ше­е­ся, взбе­сив­ше­е­ся вре­мя. Жизнь на рас­тер­за­ние — отнюдь не мета­фо­ра. Самая что ни на есть реальность…».

Герағаң­ның осы ойы менің бүгін­гі көңіл-күй­ім­ді дәл аша­тын сияқты…

- Енде­ше ішіңізді тыр­ма­лаған ойлар­дың қаза­ққа да қай­ы­ры­мы көп бол­сын! Сұх­ба­ты­ңы­зға көп рах­мет, Берік мырза!

«Обще­ствен­ная пози­ция» (про­ект «DAT» № 11 (235) от 19 мар­та 2014 г.

Источ­ник: Газе­та “Обще­ствен­ная позиция”