Ойымды айтсам деп едім

Аман бол­са? т?уелсіздігімізді? 20 жылды?ын, Желто?сан о?и?асыны? 25 жылды?ын той­лай­мыз деп отыр­мыз. Осы?ан орай ?зім­ні? к??ілімдегі т?йткілді  айт­сам ба деп едім.

Негізін­де желто?сан о?и?асында жастар­ды сырт­тай ?йым­да­сты­рып к?тергенде ж?не оны ?ару­лы к?шпен езіп-жаншы?анда ?азір­гі ел басын­да отыр?ан топ­ты? ?здері сия?ты. Олай дей­тінім сая­си сахна?а шы?у ?шін, біре­улер­ге д?л осы­лай жасау керек бол­ды. ?здері?із ойлап ?ара?ызшы сол кез­де­гі мем­ле­кет ??рылы­сы бой­ын­ша бей­біт шеру­ге ?арсы ?ару­лы к?ш ?олда­ну ?шін, Рес­пуб­ли­ка басын­да отыр?ан  Кол­бин­ні? за? шы?ару?а да еш?андай ??жат?а ?ол ?ою?а ???ы?ы жо? бола­тын. Б?л за?ды (указ-жар­лы?) тек ?ана  Рес­пуб­ли­ка­ны? Жо?ар?ы Ке?есіні? пре­зи­ди­у­мы ?ана шы?ара ала­тын. Содан кей­ін осы Жарлы?ты ж?зеге асы­ру ж?нінде Мини­стр­лер ке?есі (советі)  ?аулы  ?абыл­да­уы керек еді. Одан ары ?р мини­стр­лік­тер сол кез­де­гі  ??К, ІІМ, ?М  ?з ??зырын­да  б?йры?тар шы?аруы тиіс. Б?л Мини­стр­лік­тер  ?з беті­мен Мини­стр­лер ке?есін  ?аулы­сын­сыз еш?андай ?рекет жасай алмай­тын. Ал сол т?ста  Мини­стр­лер ке?есіні? т?р а?асы кім бол?анын білесін­дер ?ой. Мен б?л ж?нінде  ?лы м?ртебелі пре­зи­ден­ті­міз солай істе­у­ге м?жб?р болып ?аулы?а ?ол ?ой?анын айтып халы? алдын­да   а?ынан жары­лып    кешірім  с?райтын болар деп ?міт­тен­гем. Біра? билік басында?ылар  бір­не­ше кезек м?ражайларды ?ртетіп нешебір сыл­та­у­мен шынды?ты? ашы­луы­на кедер­гі жасап  кел­ді.  О?ан оры­стар да кін?лады?. Ал оры­стар бол­са о бастан‑а? кому­ни­стер биле­ген д?уірге еш?андай жау­ап бер­мей­тінін  жари­я­лап баста­рын ашып ал?ан бола­тын.  Олай бол­са м?ражайды орте­у­ге оры­стар­ды кін?лау  негіз­сіз. Одан кей­ін­гі ел ішін­де­гі тір­лік­ке к?з ж?гірті?ізші.  Бізді? ?аза? хал?ы ?шін не жа?сылы? істел­ді.  Т?нып т?р?ан байлы?ымыз тона­лып ?ста?анны? ?олын­да тісте­ген­ні?  аузын­да кетіп жат?ан жо?па. 20 жыл бойы елді?  басын арзан к?лкі , ойын сауы?пен той , ту?ан к?н жасап халы?ты?  байлы?ын шашу­мен келе жатыр­мыз. ?лкен мін­бе­де т?рып  айт?анымызды? барлы?ы ?тірік,  ??р?а? у?де, жала? с?з, елді? к?пшілігін пара беріп пара алу?а ?бден ?йретіп ?аны­на сі?дірдік.

Н. Назар­ба­ев  мыр­за ?зіне дей­ін, ?аза?ты? мем­ле­кеті, жері, шека­ра­сы болма?анын айтып бізді? о?ан дей­ін де жет­кен жетісті­гі­мізді тарих­тан сызып тастап. Тек соны? ар?асында ?ана мем­ле­кет­тілі­гі­міз­ге ?ол жет­кіздік деген­ге сая­ды. Біра? ол мына жа?ын ескер­гісі кел­мей­ді. Ол ?зі кеше­гі ?ызыл кому­нист. Сол кому­ни­стер­ді? т?рбиесін , білі­мін алып, солар­ды? т?ртібімен  аза­мат болып ?алып­та­сты. Ке?ес ?кіметі т?сында бізді? мем­ле­кеті­мізді? бар­лы? сая­си ??рылы­мы іс ж?зінде  бол­ды. За? шы?арушы билік (жо?ар?ы ке?ес Пре­зи­ди­ум ), Ат?арушы билі­гі (Министр ке?есі, ат?ару коми­теті)  Сот билі­гі толы?тай ж?не ?азір­гі жа?дайдан к?п ілгері ж?мыс жаса­ды. Сол кез­де­гі ?кімет ??рылы­мы­ны? аты ?згер­гені­мен заты­ны? ?згер­ген еште?есі жо?.  Халы? еркін тыныс ала­тын т?ртіп к?шті — адам ?лті­ру, тонау, зор­лау деген ?те сирек кез­де­сетін жа?дай еді. Жап­пай ?ры?а айна­лып, ?ызмет бабын пай­да­ла­нып бірі­гіп алып ел байлы?ын тонау, от басы м?шелеріне не істесе?дер де ерік­тері?  деп мем­ле­кет ?азы­на­сы­ны? ?а?па?ын ашып ?ою деген жо? болатын.

Елі­мізді? ?ай сала­сын алып ?араса?ыз да біз осы 20 жыл ішін­де кей­ін кет­пе­сек ал?а ?арай жылжы?анымыз жо?. Ке?ес ?кіметіні? т?сында жаман да бол­са ая? кйім тігетін ( жеті­су), костюм тігетін «Вас­ход» фаб­ри­ка­мыз ?ара?андыдан шы?атын кон­фет­тері­міз бар еді. Ал ?азір ше ? Киген киім­дері­міз ?ытай  мен Т?рктікі , мін­ген авток?ліктеріміз  батыс Евро­панікі, ішкен тама?тарымыз  бен ?ндіріс ??рал жабды?тары  ?ытай­мен Ресей­дікі. Сон­да біз ?ай жа?ынан ?алай дамып келеміз.

1993 жылы 1‑ші пре­зи­дент­тік сайлау?а т?спек бол?ан Хасен ?ожах­ме­тов а?амызды?  сай­лау алды ба?дарламасында елді? на?ты даму ба?ыты к?рсетілетін бола­тын. ?тте? сол кез­де оры­сты? б??ауынан зор?а ??тыл?ан халы? ,  нені? а? нені? ?ара нені? д?рыс‑б?рысына ба?а беретін­дей жа?дайда бол­ма­ды да Х.?ожахметовке ?олдау к?рсетпеді.  Оны? ?стіне Н.Назарбаев ?зіні? ?ызмет бабын пай­да­ла­нып неше т?рлі за?сыз ?рекет­тері  мен ?ожах­ме­то­вты? сайлау?а т?суіне м?мкіндік бер­меді. Шір­кін е? болма?анда бір мез­гіл­ге Х.?ожахметов  пре­зи­дент болып сайлан?анда  т?зу жол?а т?сіп, д?рыс ба?ыт алып кет­кен болар едік деп ойлаймын.

?азір­гі билік басын­да отыр?андар Р.?лиевті?  с?зімен айт?анда сауса?ынан шынта?ына дей­ін ?олда­ры ?ан?а малын?ан адам­дар. О?ан мысал кеше­гі к?рнекті сая­сат­ке­лер А.С?рсенбаев пен З.Н?р?аділовті? ?астанды?пен ?лтірілуі. Сонды?тан олар­ды? ара­сы­нан д?рыс ?аза? хал?ыны? жана­шыр­ла­рын іздеу  бекер­шілік. Енде­ше, бел­ді бекем буып  жал­пы халы? болып тез ара­да шешім ?абылда?анымыз ж?н шы?ар…

?йтпе­се  ?лы м?ртебелі пре­зи­ден­ті­міз айт?андай мем­ле­кеті­міз­де, жері­міз шека­ра­мы­зда бол­май ?алуы ?бден м?мкін.

??лм?рат С?лтанбаев
Жа?а?зен ?ала­сы Ма??ыстау облысы.